Tên di sản : Đền Nàng Bình Khương
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 180/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đền thờ bia ký nàng Bình Khương là một chứng tích về công trình xây dựng Thành Nhà Hồ năm 1397.
Di tích được xây dựng ngay sát chân thành nhà Hồ tại làng Đông Môn, lưng tựa vào thành, mặt trước hướng Đông Nam. Đền xây dựng trên mặt bìa đất rộng sát chân thành, thuộc thửa đất số: 99B, chiều dài 30m, rộng 20m, diện tích 600m2.
Phía sau là hướng Tây, dựa lưng vào thành nhà Hồ.
Phía trước hướng đông giáp đường làng và một phần thành.
Phía bắc là đường làng.
Theo phần văn bia đã ghi, di tích đền nàng Bình Khương đã bị lịch sử phong kiến “lờ đi” mà chỉ được lưu truyền miệng và văn thơ lưu lại.
Đến thời vua Thành Thái cho khôi phục đền thờ, dựng bia ghi lại cụ thể.
Hiện nay còn 3 bia đá. Hai tấm thời vua Thành Thái và tấm bia thời Bảo Đại. Còn đền thì nhà nước ta mới cho tôn tạo lại gồm:
Ngôi Tiền đường 3 gian gỗ, xây bao gạch hai hồi, trang trí kiểu kiến trúc cũ thời Lê. Có bàn thờ Hội Đồng.
Ngôi Chính tẩm 3 gian là nơi thờ nàng Bình Khương đã xây dựng từ xưa gồm:
1. Phiến đá kiêm thần vị thờ nàng Bình Khương.
2. Khối đá lớn – quen gọi là vết đá dập đầu của nàng Bình Khương, khối đá dài 2m, rộng 1,5m, dày, nặng (không đo được). Trên mặt khối đá có 1 vết lõm sâu to hơn đầu người, sâu 12 – 15cm. hai bên cách đều có hai vết lõm như dấu hai bàn tay, sâu độ 3 – 4cm.
3. Đồ thờ: thần vị bằng gỗ thờ Nàng Bình Khương. Thần vị bằng gỗ thờ chàng Cống Sinh – chồng nàng Bình Khương. Bình hương đá, các đồ thờ: ống hương, ống hoa.
Hai bên có 2 dãy nhà hẹp dùng làm nơi soạn lễ.
Đặc biệt ở đây còn 3 tấm bia:
1. Bia nàng Bình Khương – Thành Nhà Hồ dựng năm Thành Thái thứ 15 (1903) do Tổng đốc Vương Duy Trinh soạn.
Bia viết chữ và trang trí hai mặt.
Bia cao: 1,2m, rộng 0,75m, dày 0,15m. bia đặt trên bệ đá, có nhà che bia.
2. Bia đặt ở phía đông bắc đều khắc chữ và trang trí 2 mặt. Bia cao 0,9m, rộng 0,7m, dày 0,15m. đặt trên bệ đá. Dựng năm Thành Thái thứ 15.
3. Bia “Bình Khương miếu bi chí” (ghi việc trùng tu miếu – đền Bình Khương và việc lập bia). Bia khắc chữ và trang trí hai mặt. Bia dừng thời Bảo Đại năm 1928. Bia cao 1,3m, rộng 0,9m, dày 0,15m. đặt trên bệ đá hình chữ nhật.
Bia vết đá Trần triều Cống Sinh Bình khương phu nhân chi thạch (bia mộ bà Bình Khương vợ ông Cống Sinh) cao 62cm, rộng 22cm, dày 7cm.
Bia mộ: “Trần triều Cống Sinh Bình Khương phu quân chi thạch (bia mộ chàng Cống Sinh chồng nàng Bình Khương). Cao 62cm, rộng 22cm, dày 7cm.